De grote verre lange reis

Klaar voor vertrek

Op 25-02-2015 begon het dan toch wel heel echt. Een taxibusje reed voor ons van Amersfoort, via Amsterdam en Den Haag naar Brussel. Daar aangekomen gewacht, koffers ingecheckt, laatste afscheid genomen, door de douane, opgestegen en weer geland. De tussenstop vond plaats in
Casablanca bij Mohammed V, een naar mijn mening wat typisch vliegveld, de meest opvallende dingen:

• Als je gek wordt van de omroepberichten op NS stations in Nederland op sommige dagen, geloof mij het kan echt erger. 
• Ze hebben een voorliefde voor instrumentale muziek, en als je er lang genoeg zit krijg je vanzelf ook weer dezelfde liedjes in dezelfde volgorde.
• Ze hebben een fast food court (waarvan het meeste sluit trouwens al om 20.30!) waar overal staat in grote letters smoke free airport. Drie keer raden wat er dus al om gedaan wordt daar.

Tegen de tijd dat wij nog braaf zitten te wachten op onze vlucht is inmiddels de luchthaven steeds leger. We denken ons te settelen voor een paar uurtjes slaap, maar na een taxi naar de startbaan (en of rondje over de startbaan) doet een technisch mankement het vliegtuig terugkeren naar de parkeerpositie. Na een kort onderzoek blijkt het vliegtuig toch te stuk om te vliegen, mogen wij weer terug naar de gate om te wachten op een ander vliegtuig. Zaten we in het vliegtuig naar Casablanca nog voornamelijk in een vliegtuig met veelal mensen die naar hun thuis continent vlogen. Het vliegtuig naar Freetown is voor het overgrote deel 'blank'.

Uiteindelijk landen we om en na bij 1,5 uur later dan gepland in Freetown. En ineens merk je dan wat van de ebola epidemie, er staat voor het luchthavengebouw een tank chloor. Na de paspoort controle volgt er een eerste temperatuurmeting met een infraroodscanner en moeten we ook formulier invullen over of je nog gezondheidsklachten hebt gehad.

Onze bagage draaide inmiddels al braaf rondjes op de bagageband en na nog een kleine geldwissel gaan we op bagagekartour. Een karretje bleek je te huren voor 10.000 Leones, voor datzelfde bedrag duwt een mannetje ook nog wel je karretje. Vervolgens loop je langs een paar andere mannetjes die alle bagagetags willen checken met de bagage, want je zou toch maar eens andermans bagage hebben meegenomen... Het is vast heel nuttig maar het voelt op dat moment (we waren de laatste die de luchthaven verlieten, het was rond 6.00 en de meeste hadden nog niet zoveel geslapen) als compleet onzinnig. Ons paspoort werd nogmaals bekeken en toen waren we klaar om de luchthaven te verlaten. Waarmee er meteen een enorme stroom mannetjes opgang komt, het liefst trekken ze ons, onze bagage en vooral ons geld alle kanten op. Wij vluchten snel een jeep in, die ons naar het Lungi Airport Hotel brengt. Daar aangekomen houden we een snelle opfris en ontbijt stop. We kwamen er zo rond 6.30 aan en moesten volgens onze ene instructie om 8.00 alweer terug naar de luchthaven, volgens de andere instructie zelfs al om 7.30. Uiteindelijk kiezen we de gulden middenweg 7.45.  Dat blijkt uiteindelijk allemaal meer dan ruim op tijd, want de helikopter vertrok toch echt pas iets na 9.45 dus het was nu wachten deel heel veel.

Op weg naar de heli

Uitzicht op een stadje vanuit de heli

Al bleek dit wachten toch echt wel de moeite waard. Met een UN helikopter (bagage in het middenpad en de passagiers met hun rug tegen de muur eromheen). En wat is het mooi om over Sierra Leone te vliegen. Zeker in het eerste half uur kijk je, je ogen uit. (na een half uur begint alles toch wat op elkaar te lijken... ;)) En alles is zo enorm groen. Met af en toe een hutje, heel af en toe een dorp. De helikopter maakt verschillende tussenstops. Bij de ene wordt de heli omsingeld door kinderen die spelen in de wind die de helikopter achterlaat. Bij de volgende wordt een vrouw afgezet en komen er meteen een hele zwik mannen op motoren uit alle hoeken en gaten. Het ziet er wat duister uit, gelukkig komt er ook een officieel uitziende man op haar af en dan vliegen wij weg dus zullen we het nooit weten. Door de vermoeidheid van de reis is het toch voor sommige van ons team een plek om wat weg te dutten.

We landen uiteindelijk naast de ETC en Wellbody clinic waar ook onze labcontainer staat, het eerste wat we na landing dan ook doen is de bagage in een auto met chauffeur en richting het lab kijken hoe Kono 2 eraan toe is. Het is leuk ze even in actie te zien en we krijgen ook meteen een rondleiding bij de Wellbody clinic. Daarna zijn we toe aan het opruimen van onze bagage en vooral heel veel uitrusten van de lange reis. Maar we zijn goed aangekomen. Meer verhalen volgen snel!

Pakken voor West Afrika

Nog twee nachtjes slapen voor vertrek. Vandaag lichtblauwe OK pakken, zgn 'scrubs', opgehaald bij het AMC, een aardige meneer van het textielservicepunt had dat geregeld. Het zijn twee grote zakken vol, dat wordt nog een uitdaging om die mee te krijgen. Bedankt meneer Ed!
Team Kono3 is druk aan het pakken, en onze Kono2 vrienden geven beurtelings advies over wat nog mee te nemen (dat wordt steeds meer). De telefoontjes, apps, en mailtjes stromen binnen met gelukswensen. Dank lieve iedereen voor alle steun! Het grote afscheid nemen is begonnen. De werkdeur is grotendeels dichtgeslagen (Saskia en Martine werken nog door tot de laatste dag, stoer!), en iedere dag zie je iemand voorlopig even voor het laatst. Het moeilijkste afscheid moet nog komen...... Eerst die koffer maar even dichtproppen.

Wat we gaan doen (voor dummies)

Als ik mijn directe collega's vertel dat we op het lab een ebola PCR en malariasneltest gaan doen, wordt er over het algemeen heel begrijpend geknikt. Maar ik vermoed dat een deel van de mensen die af en toe dit blog aan gaat klikken dat niet zou doen. Dus vandaar deze poging om dat wat we op het lab gaan doen wat simpelere uit te leggen (en geloof mij dat is best lastig als je er zelf juist helemaal in zit).

De stroom materialen bestaat uit 2 verschillende soorten monsters. De bloed monsters die worden afgenomen bij het Ebola Treatment Center (ETC) of bij mensen in de dorpen. Daarnaast testen we ook swabs van overleden personen, waarvan ze willen weten of deze persoon is overleden aan ebola (dit in verband het contactonderzoek wat dan verricht zal moet worden)
De monsters ontvangen we als het goed is ingepakt in plastic ziplock zakjes. Deze zakjes worden eerst van de buitenkant ontsmet met chloor. Vervolgens gaan ze onze glovebox in. Een glovebox is een compleet afgesloten plastic kast met een klein sluisje zodat spullen in- en uitgevoerd kunnen worden. In de kast zitten twee handschoenen zodat er ook in de kast kan worden gewerkt zonder direct contact met de materialen. De glovebox staat op onderdruk, dit zorgt ervoor dat wanneer er iets gebeurd met bijvoorbeeld de handschoenen dat eventuele virus deeltjes worden weggezogen en niet 'naar buiten' kunnen    In deze kast worden de monsters uit de zakjes gehaald, behandeld met chloor en worden de monsters in een lysisbuffer gepipetteerd. Deze lysisbuffer lyseerd (=vrij vertaald kapot maken) onder andere het ebolavirus. Hierdoor is het monsters (nadat de buitenkant is ontsmet met chloor) veilig om op tafel mee te werken.
De monsters gaan vervolgens zo'n 45 minuten in een apparaat. Dit apparaat zorgt ervoor dat het genetisch materiaal van een eventueel in het monster aanwezig ebolavirus gezuiverd wordt van voor de test storende stoffen, voor de bloedmonsters zijn dit bijvoorbeeld de aanwezige rode bloedcellen. Dat wat overblijft het 'gezuiverde' monster wordt vervolgens getest in een PCR (polymerase chain reaction). Doormiddel van de PCR wordt eventueel aanwezig genetisch materiaal van het ebolavirus aangetoond. Het virus heeft een unieke genetische code. In de PCR zitten stoffen die deze stukje herkennen en ze vermenigvuldigen zodat er steeds meer stukjes komen. Door middel van fluorescentie wordt dan vervolgens deze vermenigvuldiging zichtbaar gemaakt op een computer. Wanneer er geen ebola in een monster zit, onstaat er geen toename in fluorescentie en zie je niks gebeuren bij het lijntje op de computer.

Terwijl de PCR draait zetten we tussendoor ook nog een malaria sneltest in. Hierbij gaat een klein volume bloed op een teststripje. De test reageert op de aanwezigheid van het antigeen (een eiwit op de malaria parasiet) en geeft dit doormiddel van een kleurreactie weer als een bandje. Een beetje hetzelfde idee als wat er gebeurt bij een zwangerschapstest. Een bandje geeft aan dat de test goed is verlopen. Twee bandjes betekent dat de test goed is verlopen en het geteste monster positief is voor malaria. De sneltest duurt 15 minuten. 

Oja om nog een beetje een idee te krijgen van hoe het lab er van binnen uitziet, het filmpje (via onderstaande link) is gemaakt toen het eerste team bezig was met het opstarten van het lab vandaar dat ze nog niet de volledige labkleding hoeven te dragen. http://news.sky.com/video/1406700/new-testing-lab-for-ebola-crisis

Realisatie

Over anderhalve week is het zo ver. Dan staan we om deze tijd in Sierra Leone. Hoe en of wat voor reis het gaat worden blijft nog even een verassing. De vluchten staan vast, maar het vervoer ter plaatsen biedt nog variatie. De meeste leuke optie lijkt de helikopter. Die dient als bode dienstvoor monsters, maar dus ook voor mensen en materiaal. De andere optie is per auto, waarvan het laatste deel erg hobbelig is. Wat het ook wordt het wordt onze eerste kennismaking met het land Sierra Leone. Hoeveel verhalen we inmiddels hebben gehoord en informatie hebben gelezen. Persoonlijk denk ik dat het daar zijn dan toch nog weer compleet anders is als dat ik me er nu bij kan voorstellen.

Iemand vroeg mij laatst: 'Sierra Leone, is dat niet een enorm arm land?'. Na wat rond speuren op het internet kwam ik de Human Development Index (HDI) tegen. Deze index geeft aan hoe ontwikkeld een land is. Sierra Leone staat daarbij op plaats 183 van de 187. Deze index is gebaseerd op drie verschillende onderdelen: een lang en gezond leven, kennis en de levensstandaard. Ik heb voor het idee even Nederland en Sierra Leone naast elkaar gezet:

HDI rank	Country	Human Development Index (HDI) Value, 2013	Life expectancy at birth (years), 2013	Mean years of schooling (years), 2012 a	Expected years of schooling (years), 2012 a	Gross national income (GNI) per capita (2011 PPP $), 2013	Human Development Index (HDI) Value, 2012
183	Sierra Leone	374	45.6	2.9	7.5 p	1,815	368
4	Netherlands	915	81.0	11.9	17.9	42,397	915

Als ik er naar kijk en er wat langer over nadenken kan ik me niet voorstellen hoe het gaat zijn om 5 weken daar door te brengen. In een land wat van 1991 tot 2002 een burgeroorlog had. Een land wat in deze ebola uitbraak het zwaarst is getroffen. Van nummer 4 op de HDI naar de vier na laatste op de HDI. Ik hoop dat we door ons minuscule stukje labdiagnostiek wat kunnen bijdrage in de weg die Sierra Leone nog moet afleggen naar een ebola vrij verklaring.

Laatste 'training' : eten met Kono1

Het voordeel van geen 'kwartiermaker' zijn, is dat je lekker veel informatie kunt verzamelen. We mailen met AMC collega's Nienke en Nina uit team Kono2 die we kennen vanuit de training in Londen. En gisteren had een deel van ons team een diner date met een deel van het eerste Dutch mobile lab team wat in Koidu alles heeft opgezet en aan het werk heeft gekregen, en die eind januari weer teruggekomen zijn. Hulde collega's voor jullie goede werk daar!
En nu krijgt het hele avontuur pas echt smoel: Heleen en Eline vertellen zo beeldend dat het bijna al is alsof we ieder moment samen de jeep in zullen stappen op weg naar het lab. Oh wacht nee, we zitten nog in Nederland! De info van Kono1 is leuk om te horen en te zien (foto's). Zo gaan wij ook ruim een maand leven en werken . En dat is nu zeer dichtbij, want 25 februari is de echte vertrekdatum!! Wat moet er allemaal in die koffer?? Dankzij onze Kono1 en 2 collega's zijn we alvast goed voorbereid!