De vervagende geur van Afrika

2 april, de eerst ochtend thuis. Ik ruim met lichte tegenzin een deel van mijn koffer uit, om alvast de kleren te wassen. Kijk, een dun vestje met lange mouwen dat ik nooit aan heb gehad, als één van de weinige dingen overigens.... onwillekeurig ruik ik eraan (alsof het niet in de was zou moeten, haha), en tot mijn verrassing ruik ik een licht branderige geur vermengd met houtgeur, aangenaam zoetig. De geur van Koidu! Ik onderdruk mijn impuls het vestje in een zakje te stoppen om te geur te willen vangen. Hup, wasmand in, dit avontuur is voorbij, en geur kun je niet bewaren, alleen onthouden.

opstijgen met de heli: het rode gaas van de ETU op de achtergrond

De geur van Koidu

Wat een avontuur was het, zeg. En wat een geluksvogels waren we dat we nog zoveel extra hebben kunnen doen in de laatste dagen, uitgebreid beschreven in de vorige blog. Daardoor hebben we veel meer van Sierra Leone kunnen meemaken dan we van te voren hadden gedacht. Ookal hebben we maar één dag in Freetown, de ritjes door de stad die we maken laten een hele andere wereld zien dan waar we net vandaan komen. Freetown is duidelijk meer ontwikkeld dan Koidu, en er bevinden zich zelfs meerdere restaurants waar je met prachtig uitzicht over de baai heerlijk kunt eten. We zijn erg in onze nopjes met het superleuke hotel wat we hebben, en de middag op strand River #2 is natuurlijk een waar kadootje. Wat ik echt bijzonder vind, is dat we na 5 weken lief en leed gedeeld te hebben, nu met elkaar twee daagjes vakantie vieren alsof we elkaar al jaren kennen. Zo’n missie is dan ook een hele intense ervaring, zeker voor degenen onder ons die niet gewend zijn aan uitzending naar risicogebieden.

Ondanks dat ik heel graag terug wil naar man en kind, is het toch moeilijker dan ik had gedacht om Sierra Leone achter me te laten. Zoveel indrukken, zoveel dingen gedaan en beleefd, en echt niet allemaal leuk. Op persoonlijk vlak: heimwee naar huis in het holst van de nacht, nietsontziende jeuk in de verzengende hitte, verdriet of frustratie bij teamleden over dingen die thuis of ter plaatse gebeurden. De wereld waar we in beland waren: al die armoede, kindjes met kapotte shirtjes, de uitgebrande huizen die er nog staan van de burgeroorlog, nog zo zichtbaar aanwezig, en on top of that een ebola epidemie. Met betrekking tot werk, de communicatie die niet altijd makkelijk was met de mensen om ons heen (onverstaanbare gesprekken met de je tot wanhoop drijvende Nokia telefoons), of het gebrek aan infrastructuur en middelen, die soms maakten dat je de haren uit je hoofd trok dat iets simpels waar je thuis 2 minuten over doet hier soms uren kost. Natuurlijk ook de eigenaardigheden van het leven in de NGO wereld, met z’n eigen do’s en don’ts. Maar ergens onderweg schoten we een beetje wortel, raakten we gewend en zelfs gehecht aan het leven in het warme Koidu, en zagen we steeds meer mooie details in die rare wereld om ons heen.

soms meer uilskuiken...

the real job

And let’s not forget ebola. Mensen vragen me, heb je het gevoel dat je echt een bijdrage hebt kunnen leveren? Het antwoord is volmondig ja. En als ik nog zou twijfelen, dan galmen de woorden van onze American friend Craig nog na in mijn hoofd, die na een avondje Game of Thrones in onze common room opeens een serieus gezicht kon trekken om ons dan omstandig uit te gaan leggen ‘how very important your work is to us doctors...’ Dan moesten we altijd een beetje gniffelen met z’n vijven, daar heb je Craig weer, serie afgelopen, gaat ie weer kletsen. Maar hij meende het wel. We gaan niet alleen onze Amerikaanse kletskous missen, maar zeker ook elkaar. Wie moet ons nu Frans leren (‘Ja echt he’), wie improviseert er nu een nieuwe tool (liefst eentje met ijs in een tropenklimaat), wie zorgt er voor de onuitputtelijke bron aan zoet en zoute snacks en maakt de fotoreportage, en wie voorziet ons nu van droog humoristisch commentaar en een warm woord op papier?

K3 neemt afscheid bij de bagageband. Naast de gebruikelijke hugs nu ook maar eens 3 Nederlands afscheidskussen. Achter elkaar lopen we met onze bagage naar de uitgang. En als ik de schuifdeur van de douane passeer vangt mijn blik de mooiste bruine ogen van de wereld. Daar staan mijn meisje en mijn man. De wereld staat even stil. Home again.  

K3 with Mohammed: sweet goodbyes

River #2

De mooie typische weg van rode aarde
vanuit de heli, inclusief vrachtwagen
en stofwolk

Maandagochtend zeggen we gedag tegen de laatste PIH mensen bij de Diamond lodge. Iets met ‘zwaai zwaai bye bye’. We worden tegen 10:00 naar het lab gebracht, de helikopter landingsplek is daar om de hoek, dus hebben we nog even een lunch bij het lab geregeld, zo kunnen we ook Kono4 nog een keer gedag zeggen. En alle lieve buurt kinderen. Als we de helikopter horen, rennen alle kinderen richting de helikopter plek om toch nog maar een keer te kunnen zwaaien.

Brand...

De helikopter vlucht is een stuk sneller als op de heenweg, dit keer stoppen we maar twee keer onderweg. Ook zitten er dit keer een stuk minder mensen in de helikopter. Het blijft adembenemend om vanuit de lucht te kunnen kijken naar de huisjes, wegen en vooral veel groene natuur. Al lijkt half Sierra Leone in brand te staan. Overal staan stukken veld/bos in brand. We weten niet of ze dit doen om de grond vruchtbaar te maken, of dat het spontaan ontbrand omdat het droge seizoen op zijn einde loopt. Of dat het gewoon de tactiek is om van eventueel onkruid af te komen. Misschien moet ik het thuis ook maar eens gaan proberen.

Onze VIP Limo!

Bij aankomst op de helikopter haven worden we opgewacht door Abas (driver van PIH) met een enorme auto. Waarop de voorkant V.I.P. Limo staat. Hij heeft niet de lengte van een limo, maar we kunnen met zijn vijven er wel met gemak in. Misschien zou ieder zelfs een eigen bankje kunnen hebben.

Freetown is voor ons al een enorm verschil met Koidu. We hebben op de heenweg helemaal niks van Freetown gezien, alleen de luchthaven die buiten de stad ligt. Nu landen we midden in de stad. Het verkeer is hier 1000x drukker dan het in Koidu is. Overal rijden auto’s en ook nog steeds heel veel motoren. Er wordt hier ook kwistig getoeterd, dus het is een gezellige kakofonie van geluiden. De wegen zijn in de stad wel een stuk beter, gewoon asfalt.

We rijden langs een soort van straat markt (vlak onder het bordje ‘no street trading’…), waar het krioelt van de mensen. Veel sight’s from a moving car again.

Zicht op Freetown vanuit de heli

In Freetown wordt heel veel 'reclame'
gemaakt voor ebola preventie

Freetown vanuit de heli, sloppen en
'normale' huizen

We worden naar de Jam Lodge gebracht. Waar de mensen vergeleken bij de mensen van de lodge in Kono ineens een stuk service gerichter zijn. Ze vertellen ons dat ze ons naar een andere lodge ook van hen willen brengen, want dan kunnen we bij elkaar blijven, met daarbij heel veel vragen of wij dat echt wel oké vinden. Nou ja wat ons betreft geen probleem, as long as we can stick together, we rijden richting een ander stukje van de stad. Waar ons hele mooie kamers staan te wachten. En bedden met matrassen zonder springveren. Dit gebouw van de Jam Lodge is niet zo groot, dus wij zijn de enige gasten op dat moment. Ze hebben ook prima werkende tv’s dus zo pik ik alvast een stukje Nederlands nieuws via BVN en schakel daarna over voor een stukje Ebola TV. Dit is een tv kanaal geheel gewijd aan het verspreiden van informatie over ebola. Erg interessant om te zien hoe ze dit tv kanaal gebruiken om mensen te informeren. En vooral ook om de mensen te voorzien van de juiste informatie. Met allerhande stellingen die dan goed of fout zijn. Gelukkig weet ik alle antwoorden. Dat ebola bijvoorbeeld niet te genezen is met zoutwater. En dat je vooral geen bush meat moet eten.

Dit was de stapels Leones van 1 avondje uiteten

Voor het avondeten was het plan richting het strand te gaan om daar te eten met als uitzicht de ondergaande zon. Na een mailtje van een van de PIH coördinatoren veranderen we dit plan, om naar een restaurant te gaan, met uitzicht op zee. We spreken daar af met Chris (van de CCC’s zie een van de eerdere blogs) en Trien een vriendin van Pieter die ook Freetown is. Het eten is heerlijk en de avond vliegt voorbij.

In Freetown wordt het meeste afval
geloosd in de 'droge' riviertjes

Via PIH hebben we ook een driver gekregen die ons dinsdag overdag gaat rond rijden. Dit blijkt Abas met de VIP Limo. Na een mooie route door Freetown gaan we via een bank (onze Leones waren inmiddels aardig opgeraakt) naar de big market. Een grote markt die een bezoekje waard zou zijn. Daar binnen blijkt het vrij uitgestorven (op de verkopers na, wat we toch ietwat vreemd vinden, maar ja misschien kwamen we wel niet op een gangbare tijd). Op de bovenverdieping verkopen ze allerlei Afrikaanse stoffen, jurken, tassen, beeldjes en andere prularia. Ze willen ook gewoon heel graag alles aan je verkopen. Vooraf hebben we al afgesproken dat we op zijn minst met zijn tweeën bij elkaar blijven. Er wordt ons van alles in de handen gedrukt en bij elk kraampje moeten we toch echt even kijken naar dit, dat, zus of zo. En zoals dat bij een echte Afrikaanse markt hoort moet er ook onderhandeld worden. De eindconclusie: laten we zeggen dat we sommige verkopers aan aardig wat Leones hebben geholpen.

Do I need to say more?

Na het bezoek aan de markt gaan we richting river #2. We hebben even getwijfeld of dit wel een strand zou zijn, maar via meerdere mensen werden we verzekerd dat dit het mooiste strand in de omgeving was. Nou ja joh als een rivierstrandje, beach wordt genoemd, dan klopt het toch ook wel weer dat een zeestrand, river #2 heet. En wauw wat een mooi strand lag er daar op ons te wachten. In tegenstelling tot Scheveningen op de eerste zomerdag, was dit strand enorm rustig. Slechts een stel witneuzen, een paar Aziaten en wij. Oh en dan vergeet ik nog een stel honden en wat buurtkinderen. Een stukje lopen langs het strand staan een paar kleine hutjes. Op het stuk waar wij zaten stond iets verder ook een oud lodge achtig iets. We hebben erover gehad om het maar over te kopen en daar te blijven, onze visa verloopt toch pas eind april.

Niet geheel verbazend wordt er vrijwel meteen een winkel om ons heen gebouwd, van allerhande koopwaar. Waar enkele teamleden zich tegoed doen aan nog meer inkopen. Ach ja die Leones moeten toch op voordat we het vliegtuig in stappen.

Groepsfoto samen met Abas en Trien

Het zeewater is heerlijk van temperatuur dus we rennen er zo in. Het zand is wit, de zee blauw en als je landinwaarts kijkt zie je de mooie groene heuvels/bergen (ik heb ze niet gemeten dus ik durf niet te zeggen in welke categorie ze thuis horen…)

Na heel veel zwemmen, zonnen, kletsen en zooi kopen gaan we weer met onze ‘limo’ richting de lodge. Daar zijn ze zo vriendelijk dat ze wel wat te eten voor ons willen koken. Dus eten we dit keer voor de variatie een heerlijk stukje vis met een berg rijst (of misschien was dit ook gewoon wel een heuvel ;)). Dus nu voorlopig even geen kip en rijst meer.

We pakken voor de laatste keer onze tassen in en vertrekken dan om 22:00 richting de ferry die ons de baai overzet naar de kant van het vliegveld. En best hobbelige tocht over de zee. Daarna worden we gedirigeerd in een busje dat ons naar het vliegveld rijdt. Daar halen we de koffers op die met een ander bootje waren vervoerd. Er komen dan meteen ook weer allerlei mannetjes om ons heen staan die ons een trolley aan willen smeren, maar we hebben ons lesje toen we aankwamen inmiddels wel geleerd en we zeggen resoluut en niet al te vriendelijk dat we die honderd meter ook echt wel kunnen lopen met de koffers. Na het inchecken van de koffers en de douane, zitten we nu braaf te wachten. Of nou ja zitten, behalve dat ik al zittend deze blog aan het tikken ben, liggen mijn mede K3’ers allemaal languit op bankjes te slapen. (ik heb foto's gemaakt als bewijs, maar die behoud ik als chantage materiaal, you never know wanneer dat nodig is).

Met een half oog kijk ik af en toe even of ze er allemaal nog liggen. Nu kan het nog. Op het moment van schrijven van dit blog: Over twaalf uur zijn we officieel geen team meer. Lieve mede k3’ers wat heb ik genoten dat ik dit avontuur met jullie mocht beleven. Naast dat Sierra Leone voor altijd een plekje in mijn hart krijgt, hebben jullie dat ook. En nu ga ik nog even heel hard er niet aan denken dat het avontuur echt nog maar twaalf uur duurt.

Op het moment dat ik de kans heb dit bericht te posten, zijn we weer veilig geland en zit ik gewoon weer thuis met super snel internet, wat een luxe! Ik denk dat er nog wel een allerlaatste afsluitende blog volgt op deze (de vraag is alleen nog even wanneer), door Katja of door mij en dan komt er vrees ik toch ook een eind aan de blog.

The beach

De afgelopen dagen is het lockdown. En boven onze verwachting doet ook de Kono regio braaf mee. Kono is inmiddels al zeker 32 dagen zonder ebola gevallen. Het is uitgestorven als we onderweg zijn met de auto. Iets wat heel onwerkelijk is. Aangezien we gewend zijn aan een levendige chaos van mensen en motoren op straat. Wel nemen de dieren de afgelopen dagen wat meer de straat in, aangezien het zo rustig is.

Inmiddels is Kono4 ingewerkt. En zijn wij langzaam aan gedag aan het zeggen tegen de mensen in en om de container en de lodge. Zaterdagavond hebben we een soort van afscheidsfeest georganiseerd in de lodge en dat was erg gezellig en werd erg vroeg.

Das pech, wiel weg

Maar vandaag waren we lekker vrij, dus konden we in ieder geval uitslapen… Iets wat te combineren was met de dagplannen die gisteren ineens ontstonden. Katja had toen namelijk een man voor de container staan die vroeg of we naar een rivierstrandje mee wilde. Mohamed (de driver) had dit heel lief voor ons geregeld nadat hij ons in de auto hoorde mopperen over dat we niks te doen hadden op zondag. En wat een avontuur werd het. Eerst moesten we zien te regelen dat Sylvester mee ging, waarom weten we eigenlijk niet. Het ene verhaal zei dat hij graag ook naar het strand wilde. Het andere dat we daar niet alleen mogen verblijven.

Dus gingen we met Mohamed vanuit de lodge via een benzinestation (ook al een avontuur), naar daar waar Sylvester in de kerk zat. Hij had vervolgens nog geen auto, dus toen moest daar weer achteraan gebeld. Wij ondertussen naar een andere PIH plek vlak voorbij de ETU om daar te wachten en nog wat andere mensen mee te nemen die ook naar het strand wilde. 

Vele handen maken licht werk

Daar kwamen we ook nog twee ‘bekenden’ tegen. Eerder deze week kwamen er tijdens het fruithapje twee mannen langs de Wellbody. Een journalist en een fotograaf die vanuit Amerika verslag komen doen over het wel en weer van de Wellbody. Ze waren ook zeer geïnteresseerd in ons lab, wat in de achtertuin van de Wellbody staat. Dus vroegen ze of ze later die dag nog even langs konden komen. En uiteindelijk heeft Pieter ze een rondleiding gegeven op het lab en hebben ze mij gefotografeerd bij het uitdoen van mijn PPE. Ik ben erg benieuwd of we ooit in een artikel verschijnen, ze zouden het laten weten. Ze wisten ons te vertellen dat het delivery centre (daar waarvoor onze mooie blauwe groepsfoto gemaakt is), morgen opengaat.

Martine wordt over het water gedragen

Maar ik was gebleven bij het strandavontuur. Na een tijdje wachten kwam er een andere auto met Sylvester. En konden we gaan. Het begin van de weg was enorm hobbelig, maar daarna vonden we het voor ons Sierra Leoons wegbegrip best heel aardig te doen. Uiteindelijk kwamen we naar iets minder als een uur rijden aan boven aan een rivierbedding. Genaamd Yeikuma (wat bodem van het water betekend). Het riviertje vormt de grens tussen de chiefdoms Kamara en Sandor en ligt ten noorden van Koidu. En het was echt heel erg mooi om te zien. Veel en veel mooier als dat we gedacht hadden.

Op de terugweg ging een van de auto’s door zijn wiel heen (of iets met een as of een veer, mijn verstand van auto’s gaat reikt niet bepaald ver). Maar Mohamed wist dit best heel snel en vakkundig te fixen. Alles voor het avontuur.

The beach

Morgen gaan we dan met de helikopter weer richting Freetown. Waar als het goed is ook weer chauffeurs van PIH zijn om ons daar wat rond te rijden, zowel maandagmiddag/avond als dinsdag overdag. De stranden langs de kust van Sierra Leone schijnen heel erg mooi te zijn, dus die willen we eigenlijk nog wel even zien voordat we weer naar een koud Nederland gaan. Woensdag komt er dan toch echt een definitief einde aan ons avontuur, om 5.00 vertrekken we vanuit Lungi airport via Casablanca (dit keer gelukkig een iets minder lange overstap) naar Amsterdam. Dan voor mij in ieder geval nog een paar dagen bijkomen voordat het Nederlandse werkende leven weer begint.

Twee uiltjes

De laatste dagen is het erg warm en dat terwijl we nu inmiddels toch al wel aardig aan de warmte gewend zouden moeten zijn. In ieder geval vinden we 29 graden Celsius ’s avonds in de auto al enorm afgekoeld. We gaan het zo koud hebben in Nederland weer straks. Nu dus nog maar even extra genieten van alle zon. Als we nog ruimte over hebben in onze koffers (en dat moet toch echt we gezien de hoeveelheid eten, labspullen en andere dingen die we meehadden om achter te laten), zullen we toch proberen wat mee te nemen naar Nederland.

Vandaag hebben we trouwens ook nog een soort van eekhoorntjes gezien langs de weg. En toen we weer richting de lodge reden kwamen we in de buurt van het lab de buurtkinderen tegen, met een doos. Daarin zaten twee uiltjes, ze hadden ze gevonden ergens tussen de bomen.

Week 4; it’s an NGO world

Vandaag zijn we hier 4 weken, en we zullen zeer spoedig afgelost worden door team Kono4. Inmiddels zijn we hier zo ingeburgerd dat het moeilijk voor te stellen is dat het nog maar 4 weken is dat we hier zijn. Hoewel je als labteam er niet altijd helemaal bijhoort, zo blijkt af en toe. Maar voor daarover uit te wijden eerst even een schets van welke welzijnsorganisaties hier zoal actief zijn:

onze wereld voor nu even: Koidu town

 Wij vallen hier in SLE onder Partners in Health, een Amerikaanse organisatie die als één van de weinige NGOs (Non Govermental Organisations) hier langere tijd wil blijven om te investeren in het health care system.  Hun motto is : “We go, we make house calls, we build health systems. We stay.” En dat alles doen ze in nauwe samenwerking met de locals. De Wellbody Clinic waar wij tegenaan zitten met onze container wordt ook door hen ondersteund. PIH heeft zo’n beetje de hele Diamond Lodge vol met artsen, verpleegkundigen, en logistieke mensen, ik schat zo’n 30. In onze lodge zit dan ook nog de WHO; CDC (weliswaar geen NGO)s niet meer in de regio op dit moment.

Dan is hier actief het Rode Kruis (IFRC, kostte mij enige tijd voordat ik wist dat dat hetzelfde was), die de ETU besturen. Die zitten in Uncle Ben’s Lodge, zonder airco en met iedere avond vette deep fried chicken. Dan boffen wij maar.

Een grote speler hier is World Vision. Die zorgen volgens mij vooral voor voedsel en spullen (matrassen) voor alles wat met de Ebola Respons te maken heeft, zoals wanneer mensen in quarantaine zitten. Unicef doet dat ook. Het Rode Kruis en Unicef gaan op korte termijn vertrekken uit de regio, al is dat allemaal nog wel wat vaag.

Special guest ontvangen in ons container lab

PIH is binnen ons gezichtsveld de enige die hier lange termijn planning maakt. Het is de bedoeling dat ons lab ook onderdeel gaat uitmaken van die lange termijn planning, al is dat natuurlijk van heel veel factoren afhankelijk zoals geld en politiek. Wij hoeven daar als labteam niet mee te dealen, dat doen onze bazen in R’dam. Wat voor ons wel heel leuk is dat we wel mee mogen denken over hoe het lab bij zou kunnen dragen hier in de regio. We hebben al met diverse mensen goede gesprekken hierover gehad (zie ook ons uitje naar de CCC Kayima en het labje aldaar). Dan merk je ook echt hoe je kennis en inbreng gewaardeerd wordt, al is het soms moeilijk te snappen voor niet-lab mensen waarom we niet meteen met een nieuwe test kunnen beginnen als daar vraag naar is. Dat leggen we dan geduldig uit. Het feit dat hier meestal dingen niet zo snel gaan helpt wel in het uitleg geven daaraan :) Overall is iedereen erg onder de indruk van de snelheid en efficiency van ons lab. De contacten en lijntjes verlopen goed en prettig. En ik ben Nederlands genoeg om mijn ongenoegen te uiten als we op een avond rond 7-en thuiskomen in de Lodge (wij zijn altijd als laatste binnen van PIH) en er blijkt een algemene vergadering te zijn voor de hele PIH staff, pontificaal midden in de centrale ruimte, waar wij niets van wisten. De opper PIH man, een zeer vriendelijke Amerikaan, komt dat ter ore en hij put zich later op de avond uit in duizend excuses, het zal niet weer gebeuren, natuurlijk horen wij er als labteam ook bij. Dat ze dat maar even weten :)

Pieter mixing with the other PIH people

Om er helemaal bij te horen zijn wij druk bezig met het kweken van de zgn “NGO arm”: een half gebruinde arm door constant met één elleboog uit het opengedraaide raam van je NGO FWD (fourwheeldrive) te hangen. Met sunblock 30 lukt dat bruinen nog niet zo goed, dus voorlopig duiden wij deze ‘window wide open’ positie aan met “African airconditioning”. Waarbij opgemerkt moet worden dat er vlgs de training bij Save je natuurlijk nooit zo mag rijden, alles moet op slot dus ook de ramen. Maar dit is onze voornaamste (en legale) bron van onder de mensen zijn. ‘White man’ roepen de kindjes, of soms ‘white woman!’

voor het eerst hardlopen buiten de gates om 7 uur s' ochtends

Zeker de helft van de FWDs en busjes die we tegenkomen onderweg kennen we inmiddels. En waar Pieter en ik de eerste keer op het terrein van Kono Government Hospital nog totaal verloren ronddoolden, lopen we er nu rond en worden we aan alle kanten begroet door onze NGO en DERC vrienden. Jaja, we horen er helemaal bij :)

Dus tijd om te gaan, en het stokje over te dragen. Tijd voor een volgend team om zich te bewijzen en na een week of 4 van al je next best friends te horen dat het zo jammer is dat we weggaan, Oh no, you guys were such a wonderful team, we’ll miss you guys!!!

Maar ons avontuur is nog niet helemaal voorbij. Daarover later meer lieve trouwe blogvolgers. 

Ebola la-la

uitleg ebola bij de CCC

Pieter schetste het al in de vorige blog: we zijn hier met een missie. To fight ebola. En dat lukt aardig hier in Kono district. Even wat achtergrond, opgediept uit de ebola updates van het Ministry of Health an Sanitation van SLE. Het aantal geconfirmeerde gevallen (tm 13/3) in heel SLE is 8472, en 3272 hebben het overleefd. In Kono hebben we al even geen positief geval meer gehad. En wat gebeurt er hier zoal op gebied van ebola bestrijding?

De laatste patient!

Op zaterdag hebben we het bloedsample van de laatste ebola patiënt in deze regio negatief getest (dus dan is de patiënt genezen). Dat was een grote opluchting voor iedereen. Blije dokters in de ETU en een hele blije patiënt. Dat is natuurlijk goed voor te stellen. Niet alleen dat je het overleefd hebt, maar ook dat je eindelijk weg mag na bijna 3 weken ‘gevangen’ in zo’n tent. Op zondag hielden ze de release party. Zie de blog "Happy Shower" van Saskia 

Bezoek aan CCC

Chris op de houten brug

Ik was nl op de dag van de Happy Shower samen met Pieter op stap met Chris (zie foto), de coordinator van de CCC (Community Care Centers). Met haar gaan we de CCC Kayima bezoeken. De rit op zichzelf is al een belevenis:  2 uur met een zware FWD hobbelend en hellend over zandwegen dwars door de beboste heuvels, over een rammelende houten brug over de rivier, en langs kleine dorpjes die minder geblakerd en uitgewoond zijn dan wat we in Koidu zien. Al zijn het natuurlijk wel allemaal hele bescheiden hutjes, sommigen zelfs nog met van die Afrikaanse rieten dakjes. Onderweg praten we met Chris over de structuur van de health care, en wat de plannen zijn met de peripheral health unit (PHU) waar de CCC Kayima bij staat. Deze PHU zorgt  voor moeder en kind: zwangere vrouwen kunnen hier terecht om te bevallen, en worden ook getest op oa HIV. Achter de PHU ligt een isolatiegebied voor verdachte ebolagevallen, maar daar ligt nu gelukkig niemand.

Pieter bij het ebola isolatie gedeelte van CCC Kayima

We zijn onder de indruk van dat er met weinig middelen toch zorg wordt geleverd. Er is een voorraadkamer medicijnen en een laboratorium dat een aantal testen uitvoert. Analist Martin legt ons uit hoe hij werkt. Een gewoon chirurgisch masker en verder geen bescherming bij het opwerken van TB sputa...... Chris vraagt ons of we willen meedenken over hoe het labje het verbeterd zou kunnen worden. Daar hebben we wel ideeën over. Al is het nog vaag wat er dan op termijn gaat gebeuren. Eerst waren er 4 van die CCCs in deze regio, nu er zijn nog 2 open. Wij krijgen soms bloedsamples of watjes van hen als ze iemand hebben die verdacht wordt van ebola, maar dat gebeurt steeds minder.  Wordt deze PHU in Kayima blijvend ondersteund door PIH (Partners in Health, de stichting waar wij nu mee weg zijn), of trekt men weg als de extra middelen ivm de ebola respons stopt?

Day 21 is there

PHU Kayima

Alle onderdelen van de Ebola response (ER) worden gecoordineerd in het District Ebola Response Center (DERC). In de vorige blog worden de diverse onderdelen van de ER beschreven. Coordinatie van al die onderdelen (‘pillars’) is heel belangrijk en lijkt in Kono goed te werken. De DERC wordt voorgezeten door Dr Songa en the Chief.  De diverse ‘pillars’ rapporteren dagelijks in de DERC hun getallen, zoals de hoeveelheid verdachte patienten, het aantal begrafenissen, en ook onze dagelijkse labresultaten worden daar meegedeeld. Iedere pillar die zijn werk niet goed doet krijgt een uitbrander. Omgekeerd, als iemand iets goed heeft gedaan wordt ie in het zonnetje gezet, en ze zijn ook heel hartelijk als er afscheid wordt genomen van iemand, wat natuurlijk vaak gebeurt met zoveel wisselende health care workers in de regio (veel mensen werken net als wij hier enige weken).  Door de ER op deze manier te coördineren lijkt het nu toch gelukt om de ebola epidemie onder controle te krijgen. Sinds 21 dagen zijn er geen nieuwe gevallen meer gevonden. De komende 3 weken wordt er nog actief gespoord naar nieuwe gevallen om nieuw uitbraken meteen de kop in te drukken. Kono kan dan wel voorlopig ebola vrij zijn, in andere districten worden nog steeds gevallen gerapporteerd, dus Sierra Leone is nog niet ebola vrij, zoals Liberia al wel (bijna). In de DERC was de dag van 21 dagen vrij een moment van vreugde, maar er werd meteen opgeroepen tot voorzichtigheid: we zijn er nog niet. Dus de samples blijven nog komen, en wij blijven nog testen. Een belangrijk schakeltje in een groot gebeuren.

Happy shower

Driver Mohammed

Afgelopen zondag een zondagje met zijn drieën: Stephanie, Martine en ik bemannen (of bevrouwen of course) het lab. Katja en Pieter gaan met Chris naar 1 van de CCC's (community care centers) (en natuurlijk komt daar ook nog een blog over, afhankelijk van de snelheid van het internet staat die er misschien wel eerder op als deze). Dus we hadden ineens heerlijk veel ruimte in de auto. We zijn inmiddels geswitched naar een iets degelijker model auto, met vering, een werkende cd-speler en airco. Ook is Mohammed niet altijd meer onze vaste driver, want we worden nu ook af en toe gereden door Shaku. Dat verschil in driver scheelt ons als snel 10 minuten (en een heel hoop gehobbel) per enkele reis.

Terwijl ik het eerste deel van dit stukje schrijf zitten we ergens midden in het opstart proces, de overnacht PCR is uitgelezen en zo goed als verwerkt. De glovebox glimt weer, het chloorwater is gemaakt en staat geduldig te wachten om gebruikt te worden.

De mooie rode grond gezien vanuit de auto

Inmiddels hebben we de laatste positieve patient uit de ETU gisteren negatief verklaard (hij was voor het eerst positief gevonden door het vorige team, dus hij heeft een behoorlijke tijd doorgebracht in de ETU, ik geloof zo’n drie weken) en vandaag mag hij naar huis. We zijn welkom op de Happy Shower. Dit is een soort van feestelijke ceremonie die alle ebola survivors krijgen wanneer ze de ETU verlaten. Vooralsnog staat deze op een voor ons heel onhandig moment gepland. 11:15. Dat is meestal de tijd dat de ETU bloedjes ergens in de glovebox verwerkt worden en de swabs worden bezorgd. Maar we gaan ons best doen om toch in ieder geval iemand van ons het mee te laten maken. Dit zou weleens de enige kunnen zijn die wij gaan meemaken. En natuurlijk zijn we dan net vandaag maar met zijn drieën. Mohammed (niet de driver, maar een naamgenoot) heeft inmiddels het fruit gebracht, al waren er niet zoveel bananen liet hij weten, op zondag zijn veel dingen lastiger te verkrijgen. De kerk is opgestart wat voor een zacht achtergrond geluid van zingende mensen en muziek zorgt. Ze doen niet aan half werk dus de mis duurt hier zo’n 4 uur.

Happy van de Happy Shower

Tegen het einde van ons fruithapje zien we de motor vanuit het Governement Hospital aankomen. Ze brengen ons vandaag 11 swabs, en meteen komt er ook een van de ETU mannen aan met de bloedmonsters 4 stuks. Een hele bulk in 1 keer. Voor ons wel fijn want zo hebben we net wat meer vrijheid om naar de happy shower te kunnen gaan. Martine en ik staan zo goed als klaar om te beginnen met de bloedmonsters als Stephanie ons roept om te zeggen dat we nu moeten gaan als we de happy shower niet willen missen. Het is dan nog slecht 10.30. We proberen zo snel mogelijk uit onze PPE te komen om dan vervolgens een plastic labjas aan te doen en de binnendoor route naar de ETU te nemen. Daar aangekomen blijken we het grootste gedeelte helaas al te hebben gemist. De ebola vrij verklaarde patient staat klaar om in de auto te stappen en te gaan. Ik kijk bij een van de mensen die ook in de diamond lodge logeren een stukje van een filmpje waarop mensen staan te dansen in full PPE, een mooi gezicht. Al krijg ik het er al warm van als ik eraan denk. Wij zweten ons namelijk al een ongeluk in onze scrubs met daarover heen een plastic labjasje laat staan dat je in een compleet plastic pak daar staat te dansen. We kletsen nog even wat met Sabine (SMO) en wat andere medewerkers. Twee lokale verpleegkundigen laten weten dat ze het echt enorm waarderen dat we daar zijn om te helpen bij de ebola response. Even later hobbelen we weer vrolijk terug richting lab, want er liggen immers nog 15 samples op ons te wachten.

Uitstalling lokaal voedsel, let vooral op de bitter balls links

De dag wordt verder bloed monsters inzetten, lunchen, swabs inzetten. Daarna is het uitslagen verwerken en wachten op eventueel nieuwe monsters. Na een belletje met de ETU blijken er vanuit daar geen meer te komen en kunnen we langzaam aan gaan opruimen en kunnen we een keer soort van echt vroeg naar huis. Ik geloof dat het 17.50 of iets rond die tijd dat het was.

Onderweg blijkt dat de weg naar ‘huis’ aardig wordt gerepareerd. Wat hier betekent dat de enorme gaten gevuld worden met zand (geen idee of dat ze er nog wat mee doen om het beter te laten plakken). Zodoende rijden we het laatste stuk ineens met 60km/h over de weg. Mohamed glundert, we denken dat hij al lang niet meer zo hard heeft gereden.

De tijd voor het avondeten besteden we aan het aanhoren van de verhalen van het bezoek aan de CCC, erg interessant. 

Inmiddels zitten we compleet geïnstalleerd met onze nieuw geadopteerde Amerikaanse huisjesgenoot Craig, aan de laatste aflevering van Game of Thrones seizoen 1. Dat betekent dat we in 2,5 week het eerste seizoen er door heen hebben gejast. Inmiddels is het een soort van vaste prik om elke avond 1 tot 2 afleveringen te kijken, languit op de bank voor de tv in huisje zes. Het doel is geloof ik om tot en met seizoen drie te kijken voordat we weggaan. Ik persoonlijk snap er na 1 seizoen nog steeds helemaal niks van, welke koning nu van welk land is en wie er nu precies familie van wie is en waarom ze in hemelsnaam van iedereen het hoofd af moeten hakken. En dan schijnt het ook nog zo te zijn dat tegen de tijd dat ik het waarschijnlijk snap dat iedereen die er nu toe doet dan al uitgemoord is. 

Zeer mooi soort sprinkhaan (?)
als iemand weet wat het is laat het ons weten!

Sinds eergisteren zijn we ook over de helft van onze tijd in Afrika. Heel raar om te bedenken dat er al een nieuw team klaar staat om volgende week woensdag te vertrekken en dat wij dan een week na hun aankomst weer terug de Nederlandse kou in mogen. 

Hier in Sierra Leone begint wanneer wij vertrekken het regenseizoen, zondagavond hadden we daarvan alvast een voorproefje. Donkere luchten trokken over het land tijdens het avondeten. Vervolgens trok de wind aan en kwam er onweer en even later ook regen. Op de daken van de huisjes klinkt het alsof er enorm veel naar beneden komt, maar als ik in de regen ga staan (gewoon omdat het kan) blijkt het allemaal nog wel mee te vallen.

Maandagochtend blijkt dat de regen en de wind ook wel een beetje rondom de container heeft huis gehouden. Onze gebruiksvoorraad handschoenen op de plank onder de overkapping heeft de volle laag gehad. En ook onze schorten die daar hangen zijn van hun haakjes in de modder gewaaid, nou ja dan maar starten met schone haarnetjes, mondkapjes en schorten, kan ook geen kwaad. En meteen een les om voortaan even dat soort spullen toch op een andere plek op te bergen aan het einde van de dag. De voorraad is immers niet eindeloos.

Africa Map

Naar idee van Pieter hebben we gisteren de lokale kinderen Afrika op de zijkant van de container afzetting laten tekenen. Zo kunnen ze ook al gaan ze nog niet naar school toch nog even hun topografie oefenen. En het ziet er ook nog eens heel leuk uit. Ze hebben het eromheen ook nog versierd met allerlei tekeningen, een vrolijk gezicht.

Nu ik deze blog aan het afmaken ben is het alweer dinsdag. Nou ja zo is er toch net weer wat meer te vertellen, over de dagen die toch heel veel op elkaar lijken. En kan er weer een stukje worden opgeplakt aan de wand van de koffiekamer van het laboratoriumcentrum in het Meander Medisch Centrum. We kregen van de week een foto via de whatsapp, Martine en ik vonden het erg leuk om te zien! De foto’s bij de blog en ook bij de meeste vorige zijn trouwens allemaal van Martine!

We vinden het sowieso erg leuk om alle reacties op de blog te horen via allerlei kanalen!

Safe burial

De ebola uitbraak in de 3 getroffen landen, en met name de internationale reactie hierop, is uitgegroeid tot een zeer grote en complexe samenwerking  “to fight Ebola”. De sociale, culturele, en mentale impact van een ziekte kan groot zijn, maar de impact van ebola is immens. Zoals een Sierra Leonse arts bondig stelde; “Ebola forces us to be not Africans”. Het heeft invloed (en invloed gehad) op alles en iedereen. 

Wij als lab spelen een klein (maar uiteraard oh zo belangrijke ;) ) rol in de ebola response. Zo zijn de werkzaamheden van alle partijen die samenwerken per district verdeeld onder verschillende takken;  1. surveillance (regio in de gaten houden en zoeken naar zieken, doden en geruchten), 2. case management ( lab/ ebola treatment centre/ziekenhuis), 3. dead body management ( veilig begraven van mogelijke ebola gevallen), 4. social mobilisation (voorlichting over ebola), 5. psychosocial support (voor families/huizen/dorpen onder quarantaine en natuurlijk voor de ebola gevallen zelf) 6. quarantaine support (controle en support aan personen onder quarantaine).

De ziekte vereist dus een veel bredere aanpak dan een aantal dokters in beschermende pakken. De sociale en culturele aspecten van de ebola uitbraak heb ik vandaag van dichtbij mogen meemaken. Ik mee geweest met het “dead body management team”. Een vrouw van rond de 30 jaar was overleden nabij de grotere stad Koidu waar ons lab staat. Ondanks dat het niet aannemelijk is dat zij overleden is aan ebola, wordt iedereen die overlijdt veilig begraven. Dit is best een happening:

Bij aankomst kleden 4 mannen zich om in complete  PPE uitrusting (de beschermende pakken, zie eerdere blogs….) terwijl  1 contact houdt met de familie (kleine 100 man stond er omheen). Met een tank op de rug gevuld met chloor sprayen ze de deur  en gaan dan naar binnen. Na wat extra sprayen  nemen ze vervolgens een speeksel monster  van de overleden vrouw zodat wij daar als lab later een ebola test op kunnen doen. Ik was meegegaan om te kijken hoe ze de sample afname uitvoeren zodat we een beter beeld krijgen van de kwaliteit van het afnemen en dus de samples zelf. Nu moet ik eerlijk bekennen dat ik enigszins moeite had met het goed op letten op de afname, gezien er toch een dode vrouw op de grond ligt. Na een korte auto rit en een flinke wandeling (zie foto met voorop de mannen in PPE uitrusting) werd het lichaam op een door de familie aangewezen plek begraven waarbij de mannen eindelijk uit hun pakken konden, de nodige veiligheidshandelingen in acht genomen uiteraard.

Ondanks dat de vrouw overleden is, is haar ebola test resultaat van cruciaal belang. Het lichaam is namelijk na overlijden zeer positief en heeft tot veel  nieuwe infecties geleidt. De familieleden zullen voor 21 dagen onder quarantaine geplaatst worden (dus mogen hun huis niet uit), zullen matrassen en enkele andere items vernietigd worden en de rest flink gesprayd worden,  social support zal langs komen en met name richten op de omgeving (stigmatisering is een groot probleem), en zal er alles aangedaan worden om er achter te komen hoe ze ebola heeft gekregen. Gelukkig werken wij heel netjes in het lab, dus een fout positieve uitslag is bijna niet mogelijk!

Nou dat was dan uiteindelijk toch nog een berichtje van mij. Mijn excuses dat het niet een gezellig mooi weer berichtje  is geworden, maar ja we zijn ten slotte ook niet op vakantie.  Terwijl ons “dagelijkse lab leventje” bestaat uit gezelligheid, fruithapjes en  werken, vergeten we niet waar ons labje staat en doen we ons best om zo zorgvuldig en goed mogelijk onze kleine taak uit te voeren. 

Menthol mission

Onze wereld beperkte zich tot nu toe tot in een fourwheeldrive (FWD) de hekken van de Diamond Lodge uitgereden worden, de wondere wereld om ons heen te bekijken vanuit het hobbelende reusachtige vehicle van driver Mohammed waar al eerder naar gerefereerd werd in deze blog, en weer uitgelaten worden in de achtertuin van de Wellbody Clinic, waar onze labcontainer staat. Dat was wel even genoeg zo met al die indrukken, maar de drang om de omgeving om ons heen te verkennen wordt groter.  Ook omdat we steeds meer zien van Koidu. En ja, er is ook een supermarkt, dat wisten we al van onze Kono2 vrienden. Tot nu toe ontbrak de noodzaak om op winkelavontuur te gaan, maar het wc papier op het lab begon op te raken. Verder heb ik nogal heftige warmtebultjes ontwikkeld, eerst alleen op handen en voeten, inmiddels overal. Na twee nachten slapen met die bultjes in de warmte zou ik heel Koidu te voet doorkruisen als ik daarmee het middeltje zou vinden om de jeuk te stoppen. Dus ‘in desperate need for a pharmacy.’ Wel hadden we al eentje gespot onderweg. Dus het plan was om op weg naar het lab naar de pharmacy en de supermarkt te gaan, maar onze nieuwe driver Shaqu weet dat de winkels nog niet open zijn, en dat het andere team “altijd” rond 9 uur op weg ging naar de supermarkt. Dus dat spreken we ook af. We starten goed deze ochtend. Onze nieuwe driver heeft airco, goede vering, discomuziek, en hij rijdt als een tierelier. Deze willen we wel vaker! Bij aankomst starten we snel op met chloor maken en glovebox schoonmaken, dan hebben er drie van ons tijd om nog vóór ‘fuithapje’ op stap te gaan.  Stephanie, Martine en ik gaan met driver Shaqu naar de pharmacy aan de hoofdstraat, waarvan ik nog steeds niet weer hoe die heet . De pharmacy wordt gerund door een Indier, en ze verkopen vooral veel telefoons. Helaas, geen mentholpoeder. Shaqu rijdt ons verder de wirwar van zandstraten in want hij weet nog een andere pharmacy. Buiten dat het kleine etablishementje dicht is, ziet het er ook niet erg hoopgevend uit. Iedereen om ons heen wil gaan bellen voor de eigenaar om de shop te openen, maar wij besluiten dat we wel in de supermarket gaan kijken. Die winkel is groter, en ervoor zit een arme stumper gehuld in vodden, een jongen nog, gehandicapt aan zijn benen.  In de supermarket zijn niet erg veel mensen. Eigenlijk alleen wij en wat personeel achter de counters, die deels voor de overvolle schappen staan die tot de nok gevuld zijn met spullen. Het is er donker, een beetje een winkel uit een Harry Potter verhaal. De eigenaar is ook weer een soort witneus, mogelijk een Rus? We herinneren ons dat Shaqu deze man een kwartier geleden nog bijna van zijn sokken had gereden en vervolgens erg moest lachen. ‘Omo,” wist hij ons te vertellen. Kennelijk kun je als ‘omo dus in Koidu wel een business runnen. Dat leer je dan maar weer.

Na enige speurwerk van Martine blijkt er achter de diverse merken shampoos die allemaal even stoffig zijn, zich twee merken met wat mogelijk mentholpoeder zou kunnen zijn te bevinden. Ik koop ze beiden. Ook vinden we op een van de vele counters een eenzame coffee beker, die gaat mee voor het lab. Verder water, wc papier, wat reepjes, plastic bordjes en mesjes, en enkele blikjes cola en 7-up. Een blikje cola voor Shaqu en een zakje water en een reepje voor de stumper buiten de deur. Hopla, 300.000 leones. Wat????? Stephanie denkt in een vlaag van verstandsverbijstering dat we net op kosten van PIH voor $200 geboodschapt hebben, maar $60 voor deze paar boodschapjes is voor mij toch ook een schok.

In ieder geval, menthol mission geslaagd, en we zijn nu doorgewinterde Koidu gangers.

Terug op het lab blijkt Pieter een emmer ijskoud water voor mij te hebben gemaakt. Eerst zijn “Pieter’s cool(e) box”  voor het koud vervoeren van enzym naar het lab, nu weer zo’n wonder van inventiviteit: de koudeblokken uit de vriezer in de emmer met lauwwarm water maken het heerlijk ijzig.  Het ijsbad is een zegen, morgen weer.

Martine is zo lief mij haar geaircoode kamer te geven voor een paar nachtjes, om de warmtebultjes rust te geven en weer te kunnen slapen. En dat werkt ook. De volgende uitdaging is om de airco in mijn eigen kamer gemaakt te laten krijgen. Want die hangt er gewoon, maar is waarcshijnlijk nog niet aangesloten, dat is het frustrerende. Een nacht in de koelte, wat een luxe....

Getting around, sights from a moving car

De officiële teamfoto

Elke dag is het weer je ogen uitkijken ’s ochtends en ’s avonds tijdens de autorit van en naar het lab. De wegen blijven even hobbelig. Maar inmiddels hebben we al een tijdje een vaste auto en vaste driver. Al zijn er wat twijfels of dat de auto het vol gaat houden al die tijd dat wij er nog zijn. Onze driver is Mohammed, een klein mannetje met 1 missende voortand. Hij zit achter het stuur zoals je oude omaatjes het ook wel ziet doen, net met zijn hoofd boven het stuur uit. Vandaag op de terugweg was hij uitgebreid aan het vertellen. We reden langs zijn 'baas’ of in ieder geval langs degene die de auto’s aan PIH verhuurd. Wat er het nut van was ontbrak mij even, want we hebben even naar hem gezwaaid en we waren weer weg. Daarna kwamen we via een andere route weer op de hoofdweg en kwamen we ook langs zijn huis, maar welke dat nu precies was werd mij dan ook weer niet helemaal duidelijk.

De verkeersregels in Sierra Leone zijn voor mij nog steeds compleet onbegrijpelijk. Door de kuilen zwalken de auto’s van links naar rechts over de weg, daarbij de vele motoren ontwijkend. De ratio auto:motor schat ik op 1:10. Mohammed rijdt ons regelmatig rond met de waarschuwingslichten aan, maar toch ook weer niet altijd. De auto’s seinen of zetten voortdurend hun groot licht aan en uit. Het liefst vlak voor je neus, compleet oogverblindend. En ook wordt iedereen aan de kant getoeterd en af en toe dan toch ook weer naar een bekende getoeterd. En soms wordt er volgens mij dus ook gewoon getoeterd om het toeteren.

Een van de diamand offices, onderweg

Ik ben nog steeds erg benieuwd wat voor afstand we nu afleggen van het lab naar het hotel. Door het gehobbel rijden we nooit erg hard, maar het lijkt toch ook wel een behoorlijk afstand. Gelukkig is er altijd wel wat te zien. Onderweg komen we langs vele huisjes, kleine winkeltjes langs de kant van de weg, marktjes met allerlei spullen. De schoenen worden bijvoorbeeld aan elkaar hangend uitgestald. En plekken waar allerlei waar wordt gemaakt, complete bedden en andere meubels, maar ook potten en pannen van ijzer. Alles wordt aan de straat uitgestald en soms lijkt het of bijna iedereen wel iets verkoopt. Wanneer het tankstation wordt gevuld staat er spontaan een mega mensenmassa die allemaal diesel nodig hebben. 

Ook buiten het stadje en dorpjes zijn er voortdurend overal activiteiten. Voornamelijk vrouwen maar ook mannen bij de waterpompen om water te halen. Een deel gaat in jerrycans en veel ook in de vrolijk gekleurde plastic emmers en teilen. En dat alles wordt op het hoofd en zonder vast te houden met handen vervoerd naar plaats van bestemming. Zelfs jonge kinderen hebben we al zo zien lopen. En ergens op een gegeven moment zelfs drie mannen met grote stapels lange dunne boomstammen. Deze werden overigens wel ondersteund doormiddel van hun handen. Maar ik kan het me niet voorstellen dat je je spullen op je hoofd draagt.

Op straat zien we ook erg veel kinderen van alle leeftijden, op dt moment zijn de scholen namelijk nog niet begonnen. Als het goed is gaat er een deel half maart open, ik geloof de secondary schools en dan eind maart ook de primary schools. Rondom het lab zijn ook altijd wel kinderen te vinden. Langzaam aan beginnen we ook hun namen te leren, de onze leerde ze al heel snel. Dus we horen vaak als we uit het kantoortje komen en dan dus op redelijke hoogte boven onze afscheiding uit komen van verre al onze naam. Maar wat lijken ze op elkaar. En wat zijn de jongste kinderen schattig. Vooral Edward en Cuncu  zijn heel mooi om te zien.

Ook lopen er veel dieren rond. Veel honden, maar weinig variatie in het soort, het lijkt allemaal op elkaar. Ook bij de Wellbody loopt altijd een hele lieve hond rond genaamd Ponomo. Verder heb ik sporadisch een paar kittens gezien. En een heel aantal bokken en schapen veel ook met kleintjes. En veel kippen en kuikens. Al die dieren scharrelen allemaal vrolijk rond tussen alle andere activiteit en zoeken tussen het slingerende afval naar wat voedzaams.

Huisje in wording

Bakstenen bakken

Ook om het lab heen is allerhande activiteit achter onze container bouwen ze langzaam aan een huis. Kono 1 en 2 zullen het vast herkennen. Deze zondag hebben ze heel actief staan bouwen en bakken, maar de andere dagen lijkt er niet altijd wat te gebeuren. De bakstenen worden in de openlucht gebakken. Op een hoopje stro, gooien ze aarde en met wat water maken ze er modder van smeren dit wordt in een mal gestort. Er licht momenteel een grote voorraad te drogen. De stenen moeten dan naar een dag worden omgedraaid en de dag daarna kunnen ze worden ingemetseld. Zie foto’s.

Foto gemaakt op zondag
normaal zit het hier helemaal vol

Op zondag is de Wellbody Clinic gesloten dus is er daar niet zoveel activiteit. Van de week hoorde we van een van PIH mensen dat de kliniek een van de weinige gratis klinieken in de omgeving is. En elke ochtend behalve zondag zitten er dus altijd een heel hoop voornamelijk vrouwen en kinderen te wachten op medische zorg. Op onze eerste dag, vers uit de helikopter kregen we er ook een rondleiding. Ik vrees dat we er niet heel veel van hebben onthouden. Wat mij voornamelijk bij is gebleven zijn de stapels en stapels dossiers. Ze hebben er zelfs een klein lab. Ik heb het nog niet heel goed gezien, maar ik geloof dat onze labcontainer er riant bij is.

Kono provincie kaar

Op het kantoortje bij het lab hebben we een kaart hangen van de Kono provincie, waar we ons in het hotel nu precies op die kaart bevinden durf ik niet met zekerheid te zeggen. We rijden elke dag in ieder geval dwars door Koidu. Maar het is wel een hele handige kaart om op te zoeken waar de patiënten monsters vandaan komen. De Kono provincie is opgedeeld in meerdere chiefdoms en op de aanvraagformulieren worden die ook vermeld. En aangezien ook hier de handschriften net als in Nederland niet altijd even duidelijk zijn spieken we ook regelmatig even op de kaart.

Blogmijlpaal we zagen net dat er al 2000 pageviews zijn sinds het begin van de blog. We voelen ons erg populair ;)